Thần tích về nữ công thần khai quốc triều Lý
Đình Đại Yên thuộc phường Ngọc Hà, quận Ba Đình, Hà Nội thờ Ngọc Hoa công chúa triều Lý. Ngọc Hoa có công giúp vua Lý đánh tan giặc Ma Na, được phong làm Bình Khấu Công chúa rồi Chiếu hỏa tôn linh. Trong cuốn sách “Thần tích Hà Nội”, PGS. TS Nguyễn Thị Oanh cùng nhóm tác giả đã cung cấp “Ngọc phả ghi chép về một vị công chúa vốn là công thần khai quốc triều Lý họ Việt Thường, có công lao lớn đáng được gia phong thần tước, được ban mỹ tự”, giúp bạn đọc hiểu hơn về thần tích này.
Theo phả ghi chép, Ngọc Hoa là con một lệnh tộc họ Trần ở xã Phúc Lâm, huyện An Trị, phủ Thiệu Thiên. Từ nhỏ, Ngọc Hoa được miêu tả là có dung nhan chim sa cá lặn, hoa thẹn trăng nhường, khắc hẳn người thường. Ngọc Hoa võ nghệ tinh thông, có nhiều tài thuật. Thời Long Phù triều Lý, giặc Ma Na khởi binh sang xâm lược nước ta, Ngọc Hoa đã xin ứng tuyển. Cô được Vua phong làm Bình Khấu công chúa mang quân thủy, bộ chia làm hai đạo tiến quân. Ngọc Hoa tới thẳng đồn giặc sở Ma Na, giả vờ bán trầu cau, thuốc lá. Tướng giặc thấy nàng nhan sắc, có ý yêu thích, dấy lòng đam mê thành ra trễ nải việc quân quốc. Trong đồn địch, Ngọc Hoa phát tín hiệu, hai cánh quân tiến đánh giặc thua chạy toán loạn. Ngay sau khi đại thắng trở về, Ngọc Hoa biến mất trong cơn dông lốc để lại một ngôi mộ được mối đắp. Vua lấy làm đau xót, ban phong mỹ tự, phong Ngọc Hoa làm Chiếu hỏa tôn linh, được thờ phụng đời đời…
Hữu Trưởng