Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân.

Báo cáo thêm kết quả việc thực hiện trái phiếu Chính phủ trên lĩnh vực kiên cố hoá trường lớp học và nhà cho giáo viên tại hội trường Quốc hội sáng nay Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân cho biết, năm 2007 bình quân cả nước tỷ lệ kiên cố hoá trường lớp học mới đạt 55%, còn 45% trường lớp chưa kiên cố hoá.

“Thực tế giai đoạn trước đó bằng đầu tư xây dựng cho giáo dục hàng năm do ngân sách Trung ương, địa phương thực hiện thì không đủ khả năng vừa xây trường mới, vừa khắc phục trường cũ xuống cấp. Vì vậy năm 2007 trên cơ sở kiến nghị của ngành giáo dục, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo và Quốc hội chấp thuận thì từ năm 2008 chúng ta có một chương trình đặc biệt là dùng trái phiếu Chính phủ hỗ trợ các địa phương để thực hiện tăng tỷ lệ kiên cố hoá trường lớp, tinh thần là trái phiếu Chính phủ hỗ trợ địa phương chứ không phải chi hoàn toàn”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cho biết: Về số liệu theo kế hoạch, phần kinh phí dự kiến 24.800 tỷ cho thời gian 2008 - 2012 trong đó trái phiếu cả Trung ương là 17.000 tỷ chiếm 68% kinh phí địa phương huy động là 7.700 tỷ chiếm 32%. Thực tế các địa phương có điều kiện thuận lợi thì ngân sách địa phương đối ứng có thể đến 60 - 80% và địa phương khó khăn đối ứng là 20%.

Trong quá trình triển khai chỉ sau 6 tháng thì xuất hiện một số khó khăn, chúng tôi qua giao ban hàng quý đã nhận thức được và có thảo luận hướng giải pháp.

Thứ nhất, về giá cả, chúng ta xây dựng giá vào năm 2008 nhưng lạm phát xuất hiện và chỉ sau 6 tháng các địa phương đều yêu cầu thực là tăng định mức để đảm bảo số trường, lớp học thì quan điểm chúng tôi báo cáo Thủ tướng thống nhất là phần giá trị trái phiếu không được tăng vì Quốc hội đã duyệt, nên phải gói trong đó, vậy thì thực sự nhu cầu phải tăng chi phí do lạm phát thì phải giảm số trường đi, chứ không thể tăng kinh phí để đủ số trường. Đây là đặc điểm vấn đề chương trình kiên cố hóa.

Thứ hai là về thiết kế thì Bộ Xây dựng đã có thiết kế trường cho các khu vực, nhưng thực tế thì nền móng của trường, lớp học, chúng ta không thể thiết kế chung cho cả nước, vùng đồng bằng thì khác, vùng miền núi thì khác, cho nên thiết kế phải có yêu cầu điều chỉnh thì thống nhất giao cho địa phương cùng Sở giáo dục tham mưu giải quyết thiết kế.

Thứ ba là chi phí xây dựng trường, lớp học nếu vật tư đưa lên miền núi thì giá cả khác miền xuôi, đưa ra đảo cũng khác miền xuôi. Cũng xác định trở lại là chi phí xây dựng là do địa phương quyết định thực hiện giám sát cơ sở.

Thứ tư là thực hiện giao ban trong năm đầu tiên là một quý một lần giao ban qua mạng toàn quốc và sau đó năm thứ 2 trở đi 6 tháng một lần và có đoàn kiểm tra của các bộ, ngành cũng như các địa phương. Báo cáo bà con, cử tri, Quốc hội là cách triển khai như vậy, cho nên sau khi đấu giá thì chúng tôi thấy có số liệu, ví dụ số phòng học thì đạt được 65% thực ra nó nằm trong điều kiện là tổng kinh phí không tăng. Cho nên, chỗ này câu hỏi đặt ra là sử dụng có đúng không, hiệu quả không, chúng tôi muốn nói thêm vấn đề này.

Trước hết, về số liệu, như đã báo cáo trong ngân sách dự kiến ban đầu là 24 nghìn tỷ, nhưng thực tế qua 4 năm thì tổng chi là 30.894 tỷ, trong đó ngân sách Trung ương chi đảm bảo 100% và ngân sách địa phương rất nhiều tỉnh đã cố gắng huy động thêm cho ngân sách địa phương chi kế hoạch đạt 180%. Chính nhờ địa phương huy động tăng thêm nên tổng kinh phí của dự án này vượt yếu ban đầu là 24%, nhờ đó đạt được 65% như đã báo cáo. Còn nếu các địa phương chỉ chi theo kế hoạch là trên 7.700 tỷ thì tỷ lệ đạt còn thấp hơn. Về kinh phí, chúng ta rất hoan nghênh các địa phương đã quan tâm hỗ trợ bổ sung.

Vấn đề thứ hai là về kết quả thì qua việc đã xây dựng thêm 93.000 phòng học, như vậy đã góp phần cho 3 triệu học sinh, nhất là những vùng khó khăn có được phòng, lớp học mới đảm bảo được việc học tập được tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng và giảm bỏ học.

Về giáo viên, đã xây dựng được 22.997 phòng ở giáo viên góp phần cải thiện điều kiện sống cho 88.000 giáo viên ở vùng khó khăn. Báo cáo bà con, cử tri, 2 chỉ số này rất quan trọng và thể hiện tính đúng đắn chương trình của Chính phủ .

Phó Thủ tướng cho biết: Vấn đề quan tâm là sai phạm bao nhiêu, chi không đúng bao nhiêu trong quá trình này. Đây là một dự án liên quan đến khoảng 20.000 dự án trường, lớp học, nhà công vụ chúng tôi rất mừng theo sự chỉ đạo của Quốc hội, Thanh tra Chính phủ có một đợt thanh tra suốt năm 2012 về vấn đề kiên cố hóa trường, lớp học.

“Qua thanh tra trên 10 tỉnh, thành và hàng trăm dự án được xác định, tỷ lệ chi chưa đúng quy định nhà nước của các địa phương mà thẩm tra chiếm gần 1,7%. Theo tôi, mỗi lần chi sai là đã băn khoăn suy nghĩ, tỷ lệ như vậy chứng tỏ Chính phủ, các địa phương chỉ đạo khá chặt chẽ. Đây là số liệu thanh tra báo cáo về chi sai chưa đúng quy định là 1,7% trên tổng chi phí”, Phó Thủ tướng nói.

Về vấn đề ký túc xá sinh viên, qua khảo sát thực tế năm 2007 chỉ có 22% sinh viên ở ký túc xá thôi. Đây cũng là do hạn chế điều kiện để sinh viên giao lưu, học tập và duy trì môi trường văn hóa. Do đó, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và Quốc hội đã cho phép triển khai một chương trình nâng dần tỷ lệ sinh viên ở ký túc xá lên 40%. Trong giai đoạn đầu 2008 - 2012, phấn đấu xây dựng thêm khoảng 30.000 chỗ ở cho sinh viên, đặc biệt là khu học tập trung. Như vậy, trong thời gian triển khai 4 năm qua, trên cơ sở 46 dự án đã hoàn thành, gồm những nhà từ 3 tầng đến hơn 10 tầng, như vậy đến nay đã có 330 ngàn chỗ ở mới cho sinh viên trong ký túc xá.

Như vậy, dự án ký túc xá đã hoàn thành vượt mức kế hoạch. Thực tế là khi thiết kế các đơn vị tìm cách tiết kiệm chi phí, nên tổng số tiền không tăng, nhưng số chỗ là tăng được 10%. Xin báo cáo Quốc hội, một số nội dung đặc biệt để chúng ta hiểu tại sao số trường, lớp và phòng công vụ không đạt kế hoạch vì tổng kinh phí không tăng, nhưng chi phí thực tế tăng. Riêng lạm phát, nếu lấy giá 2012 so với 2008 thì lạm phát mức giá tăng khoảng xấp xỉ 50%, trong bối cảnh đó chúng ta đạt được tỷ lệ như vậy.

“Về phương hướng sắp tới, chúng tôi đồng tình cao với ý kiến báo cáo của Quốc hội đã trình bầy, sắp tới làm sao chúng ta nếu tiếp tục triển khai chương trình kiên cố hóa trường, lớp học, nhà công vụ cho giai đoạn 2016 trở đi thì chúng ta rút ra những bài học để nội dung làm tốt hơn. Còn kinh phí 2012 - 2015 thì đã quyết định rồi, hiện nay Chính phủ đang quyết liệt triển khai”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.