Cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch (Mỹ) vừa đưa ra cảnh báo: quyết định của tập đoàn năng lượng Nga Gazprom về việc ngừng trả trước tiền phí vận chuyển cho đối tác Ukraine Naftogaz từ nay đến năm 2015 có thể dẫn tới tình trạng gián đoạn khí đốt Nga cung cấp cho Đông Nam Âu. Bóng ma về cuộc chiến khí đốt giữa Nga và Ukraine làm châu Âu “lạnh cóng” hồi năm 2009 đang hiện về.
Có thể gián đoạn nguồn cung
Bắt đầu từ năm 2012, Gazprom trả
trước 3,5 tỷ USD tiền phí vận chuyển cho Naftogaz. Số tiền này được công
ty của Ukraine dùng để mua khí đốt của Nga, trong đó có cả lượng khí
đốt dự trữ. Tuy nhiên, cuối tháng 6 vừa qua, Gazprom thông báo họ sẽ chỉ
trả trước cho Naftogaz 1 tỷ USD từ nay cho đến 1-1-2015. Reuters dẫn
báo cáo của Fitch cho rằng việc làm của Gazprom có thể dẫn tới khả năng
gián đoạn nguồn cung tới Đông Nam Âu do mức dự trữ thấp trong các kho
chứa của Ukraine.
 |
|
Công nhân vận hành hệ thống đường ống dẫn khí đốt Nga -Ukraine |
Khoản tiền ứng trước của Gazprom rất quan trọng đối
với Naftogaz, vốn tiếp tục phụ thuộc vào phí chuyển tải khí đốt cũng như
sự hậu thuẫn của chính phủ Ukraine để bù đắp khoản thua lỗ do bán khí
đốt trong nước với giá rẻ do chính phủ quy định. Các chuyên gia của
Fitch đánh giá khoản thanh toán của Gazprom giúp duy trì lượng khí đốt
trữ trong các kho ở mức 7,5 tỷ m³. Trong khi đó, vào đầu mùa đông,
lượng khí đốt dự trữ dự kiến cần phải đạt trên 19 tỷ m³. Với giá thành
hiện nay, Naftogaz không có khả năng tăng lượng khí đốt trữ trong kho
của mình tới mức yêu cầu này.
Fitch lưu ý: “Khối lượng
khí đốt trữ cần thiết chỉ chiếm 2% nhu cầu khí đốt hàng năm của châu Âu
nên nhiều khả năng nó không tác động lớn tới toàn bộ khu vực. Tuy nhiên,
nó vẫn có thể gây gián đoạn nguồn cung tới những nước phụ thuộc vào
nguồn cung khí đốt của Nga qua ngả Ukraine, trong đó có Bulgaria, Hy Lạp
và Thổ Nhĩ Kỳ”.
Cái lý của Gazprom
Rất nhiều ý kiến trái chiều được
đưa ra sau quyết định của Gazprom. Ông Mikhain Krutikhin, đối tác của
RusEnergy, nhận định cách hành xử của Gazprom đem lại cảm giác như tập
đoàn này đang xua đuổi khách hàng. Trước tiên, Gazprom buộc khách hàng
lớn nhất Ukraine giảm gần 2/3 khối lượng mua khí đốt. Nay với những hành
động tương tự, tập đoàn này thực sự đang làm nản lòng cả các khách hàng
châu Âu trước lời cảnh báo về nguy cơ gián đoạn nguồn cung. Ông này cho
rằng biện pháp khác thay thế lượng khí đốt còn thiếu trong các bồn chứa
của Ukraine là điều không thể và khách hàng châu Âu có thể cho rằng
nguy cơ gián đoạn nguồn cung khí đốt của Nga qua ngả Ukraine là nghiêm
trọng.
Trong trường hợp đó, một bước đi
phù hợp từ phía châu Âu sẽ là hợp nhất hệ thống chuyển tải khí đốt của
Ukraine vào châu Âu. Để làm điều này, biện pháp có thể là một trong các
công ty của châu Âu thuê các cơ sở trữ khí đốt của Ukraine và trả tiền
để trữ một lượng cần thiết khí đốt. Nếu vậy, Ukraine sẽ xích lại gần hơn
hệ thống năng lượng của châu Âu đồng thời lùi xa Nga hơn.
Nhưng
cũng có một số chuyên gia kinh tế xem việc làm của Gazprom là có lý.
Giám đốc Viện Năng lượng quốc gia Nga Sergey Pravosudov giải thích cuộc
khủng hoảng hiện nay có lịch sử từ lâu, đương nhiên hiện Gazprom không
muốn lặp lại trải nghiệm của những năm trước, khi khí đốt Nga bị thất
thoát tại các cơ sở tích trữ của Ukraine. Trong thời gian gần đây đã có
một kế hoạch mà đôi bên cùng có lợi, đó là trong giai đoạn mùa đông,
Ukraine có thể tăng lượng khí đốt chuyển tải để sử dụng cho các khu vực
miền Đông nước này, lượng bổ sung được lấy từ khí đốt trữ trong các cơ
sở ở miền Tây.
Tuy nhiên, năm nay phía Ukraine
cho biết không có tiền để trữ khí đốt và đề nghị Gazprom chi tiền cho
lượng tích trữ này. Trước đây, Gazprom đã thua thiệt nặng nề do những
hoạt động như vậy nên đương nhiên không muốn điều đó lặp lại. Trên lý
thuyết, giải quyết xung đột này có thể thực hiện theo 2 cách: vay tiền
của Nga để mua khí đốt tích trữ hoặc nhượng cho Gazprom một phần đường
ống chuyển tải khí đốt.
(Theo sggp.org.vn)