Giới thiệu Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II
Sự cần thiết phải tiếp tục giai đoạn II là:
- Dự án Tủ sách giai đoạn I đạt được kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, do khuôn khổ nội dung Dự án cùng những hạn chế về thời gian, kinh phí… còn nhiều đề tài cần thiết chưa có điều kiện triển khai.
- Trong quá trình thực hiện Dự án, địa giới hành chính Hà Nội được mở rộng từ ngày 01/8/2008 bao gồm toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh tỉnh Vĩnh Phúc, 4 xã thuộc huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình. Các đề tài Dự án tuy kịp thời cập nhật, bổ sung tư liệu về vùng đất mới nhưng không được nhiều, kết quả Dự án chủ yếu tập trung ở vùng Hà Nội truyền thống. Để Tủ sách được đầy đủ, trọn vẹn, cần bổ sung phần Hà Nội mở rộng, đặc biệt tập trung khai thác văn hóa xứ Đoài, một vùng đất địa linh nhân kiệt.
- Kho tàng văn hiến Thăng Long - Hà Nội là vô cùng tận, việc tổ chức nghiên cứu, khai thác không chỉ thực hiện trong một, hai đợt mà cần làm thường xuyên để bổ sung cho kho dữ liệu về văn hiến Thăng Long ngày càng phong phú.
Nhà xuất bản đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, lấy ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các nhà quản lý, từ đó xây dựng Dự án giai đoạn II trình Thành phố thẩm định, phê duyệt. Dự án đã được phê duyệt, Nhà xuất bản Hà Nội tiếp tục được giao tổ chức thực hiện theo Quyết định số 5017/QĐ-UBND ngày 31/10/2012 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội.
Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II được thực hiện trong 5 năm, từ 2013 - 2017. Ngay đầu năm 2013, hệ thống cơ cấu tổ chức tham gia thực hiện Dự án: Ban Quản lý Dự án, Văn phòng Dự án, Hội đồng Tư vấn khoa học, các ban Tư vấn chuyên môn… cùng hệ thống các quy chế được củng cố, hoàn thiện. Hiện nay, Dự án đang được triển khai nhịp nhàng, đồng bộ ở tất cả các hạng mục.
Công tác điều tra sưu tầm tư liệu trong nước tiếp tục giao cho Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển - Đại học Quốc gia Hà Nội thực hiện. Ở giai đoạn II, ngoài các trung tâm lưu trữ, thư viện, việc điều tra thực địa, sưu tầm tư liệu được tổ chức tại 15 đơn vị quận, huyện, thị xã của vùng đất Hà Nội mở rộng. Đợt 1 sẽ hoàn thành trong năm 2014, đợt 2 sẽ triển khai từ năm 2015. Theo kế hoạch, hạng mục điều tra sưu tầm tư liệu trong nước sẽ hoàn thành vào cuối năm 2016. Kết quả cuối cùng của hạng mục này (cả 2 giai đoạn) sẽ là bộ hồ sơ tư liệu văn hiến của toàn bộ 30 quận, huyện, thị xã của thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó sẽ biên soạn, xuất bản bộ sách “Tư liệu văn hiến Thăng Long - Hà Nội - Hồ sơ tư liệu” gồm 10 tập với khoảng 10.000 trang in, trong cơ cấu đề tài của Tủ sách.
Việc điều tra sưu tầm tư liệu nước ngoài giai đoạn II được triển khai và hoàn thành trong năm 2013. Công việc được tổ chức theo 2 tuyến:
- Tổ chức khai thác tư liệu của các công ty Đông Ấn Anh và Hà Lan tại Thư viện Quốc gia Anh và Trung tâm Lưu trữ quốc gia Hà Lan, do PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn chủ trì. Kết quả khai thác được 3.200 trang tư liệu về Thăng Long thế kỷ XVII của các thương điếm Công ty Đông Ấn Anh và Hà Lan tại Xiêm (Thái Lan), Batavia (Indonesia), Bantam, Đài Loan, Nagasaki (Nhật Bản), Madrat (ấn Độ).
- Tổ chức khai thác tư liệu tại Trung tâm Lưu trữ hải ngoại Pháp Aix en Provence, do TS. Đào Thị Diến chủ trì. Kết quả khai thác được 5.630 trang tư liệu cùng nhiều bản đồ, biểu đồ có giá trị, có những tư liệu chỉ được công bố từ năm 2014 theo thời hạn quy định.
Kết quả điều tra sưu tầm tư liệu nước ngoài thành công ngoài dự kiến. Trong khuôn khổ Dự án, kế hoạch xây dựng là khai thác 5.000 trang tư liệu các loại, thực tế đã khai thác được gần 9.000 trang mà không phát sinh thêm kinh phí cũng như thời gian.
Ngoài ra, Dự án còn khai thác tư liệu tiếng Trung Quốc qua nhiều nguồn:
- Tiếp tục khai thác toàn bộ tư liệu Thanh thực lục liên quan đến Việt Nam. Công việc do nhà nghiên cứu Hồ Bạch Thảo (Việt kiều ở Mỹ) chủ trì, sẽ hoàn thành vào năm 2015.
- Khai thác, tổ chức biên dịch, chú giải tư liệu “Khâm định An Nam kỷ lược” do nhà nghiên cứu Nguyễn Duy Chính (Việt kiều ở Mỹ) chủ trì, hoàn thành trong năm 2014.
Khối tư liệu trong và ngoài nước này sẽ là nguồn bổ sung rất giá trị cho kho dữ liệu về văn hiến Thăng Long - Hà Nội.
Cơ cấu đề tài của Tủ sách giai đoạn II gồm 45 đầu sách, ở tất cả các lĩnh vực: Địa lý, Lịch sử, Kinh tế - Văn hóa - Xã hội, Văn học - Nghệ thuật, Tư liệu tổng hợp. Các đề tài đang triển khai nghiên cứu biên soạn từ cuối năm 2013 và sẽ hoàn thành toàn bộ trong năm 2016.
Để phục vụ công tác giới thiệu tuyên truyền quảng bá cho Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến hiệu quả hơn, website của Tủ sách (xây dựng từ giai đoạn I) đã được đầu tư xây dựng lại, nâng cấp thành Trang thông tin điện tử Nhà xuất bản Hà Nội (www.nxbhanoi.com.vn) chính thức vận hành từ năm 2014.
Giai đoạn II còn bổ sung thêm một hạng mục quan trọng là số hóa sách và tư liệu của Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến. Theo kế hoạch, toàn bộ sách và tư liệu của Tủ sách sẽ được số hóa và đưa lên mạng toàn cầu, phục vụ nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu về Thăng Long - Hà Nội của đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước. Đến nay, chương trình số hóa đã hoàn thành đợt 1 với trên 100.000 trang sách và trên 50.000 trang tư liệu các loại.
Với sự quyết tâm cao độ của tập thể lãnh đạo, cán bộ công nhân viên Nhà xuất bản cùng đội ngũ hùng hậu các nhà khoa học, các chuyên gia, được sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo Thành ủy, UBND và các sở, ban, ngành Thành phố, Dự án giai đoạn II chắc chắn thành công tốt đẹp.
Phạm Quốc Tuấn
Nhà xuất bản Hà Nội