Cuốn sách với 824 trang là chuyên khảo về mọi khía cạnh địa lí Hà Nội từ vị thế tài nguyên thiên nhiên đến dân cư, vấn đề đô thị hóa, giao thông vận tải, viễn thông, thương mại, dịch vụ du lịch, nông nghiệp… Sau 10 năm mở rộng địa giới hành chính thành phố Hà Nội có một địa vị thế mang tầm vóc mới về mọi mặt. Về mặt không gian, từ đỉnh thiêng non Tản, nơi có dòng Đà giang uốn lượn phía dưới, hợp lưu với dòng sông Hồng phía bắc, phân định địa giới thủ đô, phóng tầm mắt, ta sẽ thấy thế núi trập trùng, vững chãi, là bức tường thành đảm bảo ổn định an ninh quốc phòng cho vùng châu thổ phía đông và phía nam, nơi tập trung cư dân và các công trình trọng yếu của quốc gia. Cũng từ điểm cao này có thể nhìn thấy rõ sự quan trọng trong quy hoạch phát triển thủ đô trên các trục bắc - nam, đông - tây; khu đô thị hạt nhân và các đô thị vệ tinh; sự liên hoàn của các cụm chức năng văn hoá, chính trị, dịch vụ, thương mại, tài chính, khoa học, công nghiệp... xen lẫn các khu vực dân cư đô thị, nông thôn mới và các hành lang xanh đang dần thành hình rõ nét.

Chếch về phía tây bắc khu đô thị hạt nhân, từ trên cầu Nhật Tân, hướng tầm mắt về phía trung tâm, ta sẽ bắt gặp một Hà Nội văn minh, giàu đẹp, năng động, trẻ trung qua hình ảnh những cao ốc rực rỡ đèn màu, các khu đô thị mới hiện đại ngang tầm khu vực như Trung Hoà - Nhân Chính, Mỹ Đình, Time City, Royal City... Cùng với đó, Hà Nội đã ưu tiên nguồn ngân sách cho việc phát triển các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông đô thị, nhất là các nút giao thông trọng yếu, xây dựng hàng loạt tuyến đường giao thông quan trọng liên thông nội đô, kết nối với các tỉnh thành cả nước như đường vành đai 3, cao tốc Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng… các cầu vượt sông như cầu Vĩnh Tuy, Vĩnh Thịnh, Đông Trù, Thanh Trì… Những tòa nhà, con đường, cây cầu đã tạo nên một bức tranh đa sắc về quá trình đô thị hoá, phát triển cơ sở hạ tầng và kinh tế sau một thập kỷ Hà Nội mang một tâm thế mới.

Từ cửa ngõ phía tây của nội đô, trên nóc cao ốc Landmark Tower, phóng tầm mắt theo hướng đông - tây, giữa một bên là dòng sông Hồng mênh mông, một bên là dãy núi Ba Vì sừng sững, ta có thể cảm nhận được sự giao thoa giữa những nét thanh lịch, tinh tế của Thăng Long cổ kính với những nét dung dị, sâu sắc của văn hoá xứ Đoài. Trục đường 32 chạy dài nối liền vùng lõi của chốn kinh đô ngàn năm văn hiến với miền đất di sản Sơn Tây; đại lộ Thăng Long kết nối đô thị hạt nhân với tổ hợp khu đô thị vệ tinh Hoà Lạc - trung tâm khoa học, công nghệ cao để chuẩn bị lực lượng đón đầu nền cách mạng công nghiệp 4.0.

Diện mạo mới của Hà Nội không chỉ ở cơ sở hạ tầng kỹ thuật khá đồng bộ, hiện đại mà còn vì nơi đây tập trung nguồn lực lao động chất lượng cao nhất của cả nước, các cơ sở giáo dục đại học, dạy nghề và các cơ sở nghiên cứu khoa học hàng đầu, cùng với nhiều chính sách và cơ chế đặc thù về kinh tế, tài chính... Đó là những tiền đề quan trọng cho sự phát triển của Hà Nội. Kinh tế thủ đô không ngừng tăng trưởng đạt trung bình 7,41%/năm; GRDP/người tăng 2,3 lần; Kim ngạch xuất khẩu tăng 1,71 lần; Tổng mức bán lẻ tăng 2,18 lần; Khách du lịch quốc tế tăng 3,8 lần. Chỉ số Năng lực cạnh tranh năm 2017 đứng ở vị trí 13/63 tỉnh, thành phố. Chỉ số Cải cách hành chính năm 2017 đứng vị trí 2/63 tỉnh, thành phố. Hiện Hà Nội là địa phương đứng thứ 2 cả nước về thu hút vốn FDI, và thành phố đang đứng trước cơ hội lớn cho một làn sóng đầu tư mới - làn sóng đầu tư hướng Nam từ các nền kinh tế phương Bắc như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… Từ những con số tăng trưởng, các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt và vượt, an sinh xã hội được đảm bảo, Hà Nội tiếp tục khẳng định vị thế đầu tàu, là động lực phát triển Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế cả nước.

Song song với đầu tư phát triển đô thị hiện đại, Hà Nội cũng đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phong trào xây dựng nông thôn mới. Đời sống của nhân dân ở nông thôn được cải thiện rõ rệt, thu nhập người nông dân tăng 2,92 lần. Các làng nghề truyền thống như làng lụa Vạn Phúc, làng gốm Bát Tràng, làng thêu Quất Động, làng mây tre Phú Vinh… được bảo tồn và tạo điều kiện phát triển. Sự kết hợp giữa kinh tế đô thị và kinh tế nông thôn mang đến cho Hà Nội sự cân bằng và định hướng phát triển bền vững.

Một thập kỷ phát triển sau khi mở rộng địa giới hành chính của Thủ đô là một quãng thời gian không nhỏ đối với một đời người, nhưng cũng chỉ là khoảnh khắc chớp mắt của một thành phố với lịch sử oai hùng cả ngàn năm tuổi. Hà Nội hôm nay đang khoác lên mình một tầm vóc mới, mang một vị thế mới; bên cạnh một Tháp Rùa uy nghi sừng sững, một Văn Miếu - Quốc Tử Giám cùng những mảng tường rêu nhuốm màu thời gian; một quảng trường Ba Đình lồng lộng gió, vọng về những huyền thoại định đô, lập đất, giữ nước hay những lời mẹ ru con bảng lảng "nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ", ta còn bắt gặp trên mảnh đất này dáng dấp của một thành phố hiện đại, văn minh xứng tầm khu vực. Xa xa, những công trình kiến trúc, văn hoá vẫn tiếp tục vươn lên giữa các khoảng màu xanh, Hà Nội đã sẵn sàng chinh phục những đỉnh cao mới.

Mai Thu