Nghe tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời, nữ phóng viên nhiếp ảnh người Mỹ Catherine Karnow vội ra sân bay sang Việt Nam viếng ông. Trong hơn một tuần tại Việt Nam, bà lặng lẽ hòa cùng dòng người tiếc thương đưa tiễn vị anh hùng của dân tộc về yên nghỉ nơi đất mẹ Quảng Bình.

Trước giờ ra sân bay về nước, bà Catherine Karnow bật khóc khi chia sẻ cùng PV báo ĐS&PL hàng ngàn bức ảnh ghi lại những khoảnh khắc lịch sử về Đại tướng mà bà đã chụp và gìn giữ trong suốt hơn hai thập niên qua.

Đại tưỡng Võ Nguyên Giáp và nữ phóng viên Catherine Karnow trong cuộc gặp gỡ năm 1994.

Ảnh: Catherine Karnow.

Hình tượng "ngọn núi lửa phủ tuyết"

Đêm trước ngày ra sân bay về nước, bà Catherine Karnow đi dạo trên những con phố nhỏ Hà Nội. Bà dừng lại ở số nhà 30 Hoàng Diệu và nghiêng mình cúi chào tiễn biệt người anh hùng vĩ đại ấy. Sau một tuần tại Việt Nam, hành lý đặc biệt nhất của nữ nhà báo Catherine Karnow là 16 chiếc thẻ nhớ với hơn 5.000 bức ảnh ghi lại khoảnh khắc người dân đau xót tiễn biệt Tướng Giáp.

Bà Catherine Karnow là con của nhà báo - sử gia Stanley Karnow, từng là Trưởng phân xã tạp chí Time châu Á thập niên 1960. Ông Stanley là người viết cuốn sách tựa đề Vietnam: "A History", đây được đánh giá là tác phẩm toàn diện nhất về chiến tranh Mỹ từng được phát hành.

Năm 1980, ông Stanley chuyển thể cuốn sách thành bộ phim tài liệu lịch sử 13 phần. Bộ phim này giành được 6 giải thưởng Emmy (giải thưởng cao quý nhất trong ngành truyền hình Mỹ). Năm 1990, nhà báo Stanley phỏng vấn độc quyền Đại tướng Võ Nguyên Giáp sau chiến tranh Việt Nam đăng trên trang nhất tờ New York Times với tựa đề Giap Remembers (Ký ức của Tướng Giáp). Lần phỏng vấn này, ông Stanley đã giới thiệu cô con gái Catherine Karnow với Tướng Giáp.

Nhắc về ký ức lần đầu gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, bà Catherine Karnow nhớ lại, đó là giây phút ấn tượng và hạnh phúc. Bà thể hiện sự ngưỡng mộ ấy qua những bức ảnh đắt giá bà chụp tại nhà riêng của Đại tướng.

"Tướng Giáp rất dễ tính, dễ gần. Khi gặp ông lúc này, bạn sẽ không bao giờ nghĩ rằng ông ấy từng kiên quyết như thế nào trên chiến trường. Ngồi với tôi, ông ấy trầm tĩnh, giọng nói nhỏ nhẹ và sẵn sàng thuận theo mọi đề nghị của tôi. Đại tướng ngay lập tức nhận ra tôi đang sốt sắng muốn chụp một tấm hình, và ông ấy tin rằng tôi muốn nắm bắt được những điểm đặc biệt", bà Catherine Karnow nhớ lại.

Ban đầu, bà đề nghị Đại tướng ngồi trong nhà bếp để chụp hình, vì bà cho rằng ánh sáng trong bếp sẽ tạo nên một bức chân dung tuyệt đẹp. "Tôi muốn lột tả ông ấy như "một ngọn núi lửa phủ tuyết" trong bức chân dung. Tôi muốn cho mọi người thấy mái tóc bạc của ông. Tôi  hoàn toàn dựa vào ánh sáng tự nhiên. Trong khi đó Đại tướng cứ sừng sững như vậy và không gì có thể xuyên thấu, gương mặt ông không tỏ ra nhiều biểu cảm. Quả thật để bắt được thần thái của ông là rất khó" - bà Catherine Karnow nói.

Sau đó, bà Catherine Karnow trở thành khách thường xuyên của gia đình Đại tướng. Bà thường xuyên đến thăm nhà Đại tướng trong những chuyến công tác sau này, dùng bữa cùng gia đình tướng Giáp. Bà còn được phu nhân của Tướng Giáp giới thiệu về văn hóa Việt Nam.

Lặng mình trước bộ ảnh xúc động về Tướng Giáp, bà Catherine Karnow bảo rằng, điều bà cảm thấy hạnh phúc nhất khi bà đến Việt Nam trong thời khắc lịch sử đưa tiễn Tướng Giáp, bà được chứng kiến rất nhiều người dân Việt đang ôm trên tay bức ảnh mà bà đã chụp Đại tướng trước đó. Tất cả như hòa chung một nhịp đập tạo nên một sự đoàn kết dân tộc mạnh mẽ.

Vĩ thanh

Mỗi lần trở lại Việt Nam, bà luôn dành thời gian tới thăm gia đình Tướng Giáp, chụp chân dung ông không những để phục vụ cho công việc và dành tặng gia đình Đại tướng. "Kỷ niệm đáng nhớ nhất với Tướng Giáp là khi chúng tôi tới một khu rừng ở Mường Phăng và tới một lán nhỏ nơi ông chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ. Mọi thứ trông y như xưa...", bà xúc động nói.

Bà Catherine Karnow là nhiếp ảnh gia nước ngoài duy nhất được tháp tùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chuyến thăm lịch sử về thăm lại chiến trường Điện Biên Phủ hơn 20 năm trước. Những kỷ niệm về chuyến đi đặc biệt ấy dường như không thể phai nhòa. Bà kể: "Ngày 1/5/1994, tôi hồi hộp khi bay từ Hà Nội tới Điện Biên. Tướng Giáp không chỉ thăm chiến trường xưa, khu nghĩa trang liệt sỹ mà ông còn trở lại Mường Phăng, nơi đồn trú bí mật trong rừng ông từng sống trong những tháng chuẩn bị cho chiến dịch. Từ hầm trú này, ông vạch ra chiến lược nổi tiếng của Điện Biên Phủ...

Trong chuyến thăm Điện Biên Phủ, để đến được nơi ở của Đại tướng, các thành viên trong đoàn phải di chuyển bằng trực thăng nhưng do không đủ chỗ ngồi nên tôi phải lên đó trước bằng xe Jeep của Đại tướng. Tại Điện Biên Phủ, hàng trăm người tụ tập ở trận địa để đón máy bay Đại tướng hạ cánh. Khi đợi máy bay Đại tướng hạ cánh, tôi chuẩn bị để đảm bảo máy ảnh của mình có đầy đủ phim và bản thân ở vị trí tốt để chụp hình. Từng phút trôi qua. Rồi một tiếng và một tiếng nữa mà tôi chẳng có gì để ăn. Chỉ có thứ nước soda cam suông để uống. Trời thì nóng không tưởng, ánh nắng gay gắt. Nếu tôi chạy vào rừng tránh nắng thì có thể lỡ mất khoảnh khắc Đại tướng hạ cánh.

Mọi người đi đón Đại tướng cũng vậy, nhưng trên khuôn mặt thấy ai cũng háo hức. Ở đó, tôi đã gặp rất nhiều người thú vị. Họ say sưa kể về Đại tướng. Có nhiều người đã phải lặn lội từ nơi xa để gặp ông. Tôi cũng nhìn thấy một người đứng dưới gốc cây đang viết một bài thơ nói về cảm xúc gặp Đại tướng.

Cuối cùng thì có tiếng phành phạch trên trời, chúng tôi nhìn lên và con chim sắt khổng lồ từ từ đáp xuống. Mọi người lao đến chiếc trực thăng sau khi nó hạ cánh. Đại tướng bước ra và vẫy tay chào đám đông. Chúng tôi bắt đầu hành trình dài đi bộ lên núi để thăm địa điểm đồn trú bí mật xưa. Chúng tôi bước trên tấm ván gỗ mỏng để vượt qua suối... Ở tuổi 83, Đại tướng vẫn rất khỏe mạnh. Khi chúng tôi đến gần đồn trú mà ông từng sống trong chiến dịch, người dân hò reo mừng rỡ đón ông. Một không khí hào hùng, đầy cảm xúc.

Trong chốc lát, chúng tôi vào cái lán nhỏ, nơi ông từng vạch ra chiến lược của cả chiến dịch. Trên tường là bản sao của bản đồ mà ông và các vị tư lệnh đã dùng cách đây 40 năm. Mọi người cùng nhau trò chuyện về ký ức lịch sử, về tinh thần đoàn kết dân tộc".

Bà Catherine Karnow nói thêm: "Từng nhiều lần gặp và chụp hình cho ông, tôi thấy đằng sau bộ quân phục đó, Đại tướng là một người đàn ông rất mực đời thường, giản dị. Tôi nghĩ mình đã thể hiện được điều đó khi chụp ảnh cho ông.

Sau này, qua liên lạc, những người thân của Đại tướng thường nhắc đến "điều đặc biệt" trong các bức hình mà tôi chụp ông. Tôi không chụp ông như một vị tướng trong bộ trang phục tướng quân. Tôi chụp ông như một người đàn ông của đời thường, một người cha...".

Ngày nhận được tin Tướng Giáp qua đời, bà Catherine Karnow vội vã đáp máy bay sang Việt Nam. Bà được theo đoàn gia quyến Đại tướng về Quảng Bình. Bà lặng lẽ tác nghiệp trong suốt nhiều ngày với lòng tôn kính vị Đại tướng huyền thoại của Việt Nam.

(Theo doisongphapluat.com)