Bộ trưởng Hà Hùng Cường phát biểu chỉ đạo hội nghị

Khẳng định rõ nét vai trò "người gác cổng" pháp luật

Từ ngày 1/10/2009 (Luật ban hành VBQPPL có hiệu lực) đến ngày 30/6/2013, Bộ Tư pháp đã thẩm định 1.428 VBQPPL với mức trung bình 317 VB/năm, tương đương 26 VB/tháng, gấp 3 lần so với 10 năm trước. Nhìn chung không để xảy ra tình trạng VB chậm tiến độ trình vì thẩm định. Qua thẩm định của Bộ Tư pháp, nhiều quy định của dự án, dự thảo VB không đúng thẩm quyền, mâu thuẫn, chồng chéo với các quy định PL hiện hành, hoặc có phạm vi, đối tượng điều chỉnh trùng nhau... đã được kịp thời phát hiện, kiến nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý trước khi trình cơ quan cấp trên, góp phần đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống PL.

Tuy còn nhiều khó khăn để đảm bảo yêu cầu về tính khả thi của dự thảo VB, các đơn vị thuộc Bộ đã có nhiều cố gắng, bước đầu chú trọng hơn đến yêu cầu này, dần khắc phục tính pháp lý thuần túy trong quá trình thẩm định. Nhiều VB thẩm định đã đưa ra những nhận xét, đánh giá mang tính phản biện đối với cả nội dung và hình thức của dự thảo, làm cơ sở cho cơ quan soạn thảo VB hoàn chỉnh, nâng cao tính khả thi, hợp lý của dự thảo VB...

Vì thế, "công tác thẩm định VBQPPL của Bộ Tư pháp đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần giúp Chính phủ cơ bản hoàn thành một bước tình trạng nợ đọng VB qui định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật, pháp lệnh, kịp thời phát hiện và kiến nghị cơ quan soạn thảo chỉnh lý, hoàn thiện nhiều qui định không đúng thẩm quyền, mâu thuẫn, chồng chéo với các qui định hiện hành, nhiều qui định thiếu tính hợp lý hoặc không khả thi, trong đó có nhiều qui định nhạy cảm, liên quan đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng của VB và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời khẳng định rõ nét vai trò "người gác cổng" đáng tin cậy cho Chính phủ, Quốc hội trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống PL", Chánh văn phòng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng khẳng định với sự đồng tình của nhiều đại diện Bộ, ban, ngành và đơn vị thuộc Bộ Tư pháp.

Kiên quyết "loại" VBQPPL chưa tuân thủ qui trình thẩm định

Bộ Tư pháp đã kiến nghị như vậy với Văn phòng Chính phủ nhằm khắc phục được tình trạng coi VB thẩm định chỉ là để "hoàn thiện thủ tục, hồ sơ dự án VBPL", vi phạm qui trình xây dựng VBQPPL, khiến công tác thẩm định không thể đảm đương đúng vai trò của "người gác cổng" về xây dựng PL. Đồng thời dẫn đến những hệ lụy đối với chất lượng VBQPPL và cả hệ thống VBQPPL khi các qui định thiếu tính hợp pháp, hợp lý, khả thi, đồng bộ có hiệu chỉ được phát hiện qua công tác hậu kiểm do quá trình tiền kiểm (thẩm định) bị xem nhẹ.

Ngoài ra, nhiều đại biểu đã tập trung vào phân tích các nguyên nhân khiến chất lượng công tác thẩm định VBQPPL của Bộ Tư pháp còn nhiều tồn tại, hạn chế được Bộ Tư pháp chỉ ra.

Những năm 2009 - 2012 là giai đoạn "nở rộ" của VBQPPL khiến số lượng dự thảo VBQPPL cần phải thẩm định ngày càng tăng nhưng sự phối hợp giữa cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm định cũng có nhiều hạn chế, thậm chí vẫn có tư tưởng coi thẩm định là xây dựng VBQPPL, đội ngũ cán bộ làm công tác thẩm định thì thiếu về số lượng, nhất là những cán bộ có trình độ chuyên môn sâu và nhiều kinh nghiệm thực tiễn, đa phần cán bộ làm công tác thẩm định đều trẻ (dưới 30 tuổi chiếm đến 41%)..., nên công tác thẩm định vẫn cắt khúc, thiếu gắn kết, đồng bộ giữa các lĩnh vực PL hoặc giữa nhiệm vụ thẩm định với các nhiệm vụ khác có liên quan.

Chất lượng thẩm định chưa đáp ứng tốt yêu cầu quản lý nhà nước về công tác xây dựng PL trong tình hình mới, còn thiếu tính bao quát; tính phản biện trong VB thẩm định còn chưa cao, chưa tạo được chuyển biến cơ bản về chất lượng VB. Có trường hợp còn để lọt những quy định thiếu tính hợp lý, khả thi, bị báo chí, dư luận phản ánh…

Để nâng cao chất lượng công tác thẩm định VBQPPL, nhiều đại biểu đã tán thành một số giải pháp Bộ Tư pháp đưa ra như hoàn thiện thể chế với việc sửa đổi, bổ sung các VBPL hiện hành, đề cao trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan soạn thảo VB và thẩm định VBQPPL, đổi mới cách thức hoạt động của các phiên họp thẩm định, tăng cường vai trò của Hội đồng tư vấn thẩm định, tăng cường công tác theo dõi thi hành PL làm cơ sở thông tin trong quá trình xây dựng và thẩm định VBQPPL, xây dựng cơ sở dữ liệu về thẩm định VBQPPL...