Chủ nhật, 01/09/2013 10:40
Châu bản triều Nguyễn: Khẳng định chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa
Châu bản triều Nguyễn là những tư liệu vô giá chứng minh vương triều này đã xác lập, thực thi chủ quyền một cách có hệ thống đối với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Hội thảo khoa học “Châu bản triều Nguyễn - Tiềm năng di sản tư liệu” diễn ra tại Hà Nội ngày 30-8 đã khẳng định lại điều này.
19 Châu bản được trưng bày tại “Triển lãm Hoàng Sa,
Trường Sa của Việt Nam - Những bằng chứng lịch sử” tại Hà Nội
Nguồn tư liệu chính thống
Châu bản triều Nguyễn là các bản tấu, sớ của triều đình nhà Nguyễn tính
từ năm đầu triều vua Gia Long (năm 1802) cho đến năm cuối triều vua Bảo
Đại (năm 1945) đã được các vua “ngự phê”, “ngự lãm”. Hầu hết là các văn
bản chữ Hán, châu bản triều Nguyễn còn được viết bằng chữ Nôm, chữ Pháp
và chữ Quốc ngữ. Đây là nguồn tư liệu có giá trị “kép”, vừa là những văn
bản mang tính chính thống, có giá trị cao về pháp lý, vừa phản ánh
trung thực, đầy đủ tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất
nước, những quan hệ ngoại thương, bang giao với các nước trong khu vực.
Là kho tàng sử liệu đặc biệt quý hiếm và duy nhất, nhưng theo GS.TS
Nguyễn Quang Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, việc
nghiên cứu, bảo tồn, khai thác giá trị Châu bản triều Nguyễn vẫn còn
nhiều hạn chế. Mặc dù có một số chuyên gia tiến hành nghiên cứu sâu về
vấn đề này, tuy nhiên chúng ta chưa có được phương pháp tiếp cận một
cách khoa học và hệ thống. Thực tế hiểu biết về kho tư liệu này còn
tương đối mơ hồ, hạn hẹp và còn khá mới mẻ đối với công chúng.
Theo GS. Trần Kinh Hòa, thì chỉ một thập kỷ sau ngày vua Bảo Đại thoái
vị, vào năm 1955, có đến trên 80% số Châu bản quý giá này đã bị mất mát,
thất lạc. Hiện nay, một phần Châu bản còn lại được sắp xếp và đóng
thành 734 tập, lưu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, Hà Nội. Tuy thất
lạc khá lớn nhưng số lượng còn lại của Châu bản triều Nguyễn cũng đủ để
những nhà nghiên cứu xác định nhiệm vụ rõ ràng trong việc đưa những văn
bản này đến gần hơn với công chúng, tạo điều kiện cho không chỉ người
Việt Nam, mà du khách nước ngoài có thể tiếp cận, tìm hiểu một cách dễ
dàng hơn.
Châu bản năm vua Minh Mạng thứ 11 (1830)
Bằng chứng giá trị
Bên cạnh những giá trị lịch sử lớn lao như trên, Châu bản triều Nguyễn
đã cho thấy vương triều này đã xác lập, thực thi chủ quyền một cách có
hệ thống đối với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Theo nghiên cứu “Những
bằng chứng về chủ quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa qua các
Châu bản triều Nguyễn thế kỷ 19” của TS Nguyễn Nhã - Hội Khoa học Lịch
sử Việt Nam, ngay từ năm 1816, vị vua đầu triều là Gia Long đã bắt đầu
sai Thủy quân cùng đội Hoàng Sa đi công tác ở Hoàng Sa đo đạc thủy
trình. Cùng với đó, trong giai đoạn trị vì của những vị vua triều
Nguyễn, đối với Hoàng Sa, việc đi cắm mốc chủ quyền đã thành thông lệ
hàng năm. Đặc biệt, dưới thời vua Minh Mạng đã có những văn bản ngoại
giao quan trọng ghi rõ chi tiết về việc cắm mốc chủ quyền. Trong đó
ngoài việc khảo sát, đo đạc, vẽ bản đồ, cắm mốc… có nhiều Châu bản ghi
chép lại quá trình dựng bia, xây dựng miếu thờ, trồng cây, cũng như khai
thác các sản vật như san hô đỏ, rùa biển… tại khu vực này. Những hành
động đó đã chỉ ra rằng, chưa có vị hoàng đế nào lại dành sự quan tâm đặc
biệt đến việc cắm mốc chủ quyền biển đảo như hoàng đế Minh Mạng.
Đồng tình với những quan điểm này, PGS.TS Đỗ Bang - Chủ tịch Hội khoa
học lịch sử Thừa Thiên - Huế khẳng định, những Châu bản được các vị vua
triều Nguyễn phê duyệt không chỉ có hiệu lực về mặt hành chính trong cả
nước, mà còn mang tính pháp lý quốc tế, bởi vậy giá trị của nó được ghi
nhận tuyệt đối. Bên cạnh đó, các Châu bản này chính là quốc bảo được
triều Nguyễn dày công xây dựng, bảo quản. Qua những nghiên cứu của mình,
ông cũng khẳng định triều Nguyễn là Nhà nước duy nhất vào thế kỷ 19 có
văn bản của triều đình và được hoàng đế phê duyệt đề cập đến nhiệm vụ
của các đơn vị, quan chức quản lý Hoàng Sa, khẳng định chủ quyền của
Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa.
Đề xuất vinh danh Bảo vật Quốc gia
Với tính độc đáo và giá trị lịch sử lớn lao như vậy, GS Phan Huy Lê -
Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cũng như nhiều nhà nghiên cứu bày
tỏ tin tưởng Châu bản triều Nguyễn đủ điều kiện cần được chính thức
vinh danh là Bảo vật Quốc gia, đề nghị UNESCO công nhận là Di sản tư
liệu thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Việc công nhận này sẽ
giúp ích cho việc huy động, phát huy giá trị của nguồn tư liệu này không
chỉ trong việc nghiên cứu, mà còn phục vụ trực tiếp, hiệu quả đối với
sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước.
(Theo Anninhthudo.vn)
|