 |
| Ông Trịnh Văn Bô. |
Những năm đầu thế kỷ XX, thương hiệu Phúc Lợi của gia đình nhà tư sản
Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ đã nổi danh trong giới công thương
đất Hà thành. Kế thừa truyền thống kinh doanh của gia đình họ Trịnh, hai
ông bà đã khởi đầu sự nghiệp kinh doanh với mặt hàng tơ lụa. Hàng hóa
của cửa hiệu Phúc Lợi ngày đó không chỉ phục vụ người Việt mà góp mặt ở
khắp Đông Dương đưa gia đình ông Trịnh Văn Bô thời đó là một trong những
thương gia giàu có nhất nhì đất Hà thành.
Với triết lý "Buôn bán 10 đồng thì giữ lại 7, còn lại giúp đỡ người
nghèo và làm việc phúc đức", gia đình ông Trịnh Văn Bô đã tích cực làm
từ thiện từ những năm trước cách mạng. Tháng 11-1944, hai cán bộ Việt
Minh đã đến vận động gia đình ông đi theo cách mạng. Kể từ đó, căn nhà
48 phố Hàng Ngang quanh năm buôn bán náo nhiệt của gia đình đã trở thành
địa chỉ tin cậy của nhiều cán bộ lãnh đạo cấp cao của Việt Minh khi từ
chiến khu về Hà Nội.
Nhớ về những tháng năm lịch sử trước ngày Tết Độc lập, cụ bà Hoàng Thị
Minh Hồ kể lại: Chiều ngày 29-3-1945, anh Cát (bí danh của ông Khuất Duy
Tiến) đã đến gặp vợ chồng tôi nói chuyện. Ông nhà tôi hăng hái xin đi
theo cách mạng, nhưng anh Cát nói rằng, cô chú ở lại có lợi cho cách
mạng hơn. Công tác vận động, tuyên truyền, quyên góp ủng hộ cũng là làm
cách mạng. Việt Minh giờ cần nhiều tiền lắm, nói thật là 5 xu mua báo
cũng khó vì quỹ chỉ có mấy trăm bạc. Khi ấy, chúng tôi hứa ủng hộ 1 vạn
đồng Đông Dương, một tuần sau giao tiền. Hết một tuần mà tiền hàng gom
không đủ, tôi bán giá gốc 17 hòm tơ, mỗi hòm 20 buộc, mỗi buộc 5kg mới
đủ 1 vạn tiền ủng hộ. Trong vòng 3 tháng sau đó, gia đình tiếp tục ủng
hộ Việt Minh 8,5 vạn tiền Đông Dương, tương đương 212,5 lượng vàng.
Là thành viên chủ chốt trong Ban vận động "Tuần lễ Vàng", gia ông bà
Trịnh Văn Bô góp thêm 117 lượng vàng. Với uy tín và quan hệ trong giới
kinh doanh, ông bà đã vận động các thương nhân ủng hộ Việt Minh trên
1.000 lượng vàng… Tổng số tiền và vàng gia đình đã đóng góp cho cách
mạng lên tới 5.147 lượng, tương đương 40% tổng tài sản của gia đình lúc
đó. Song theo bà Hoàng Thị Minh Hồ. Tiền ủng hộ tuy nhiều, nhưng cái quý
giá nhất tôi nghĩ chính là việc chúng tôi đã bảo vệ lãnh tụ Hồ Chí Minh
trong suốt thời gian dài cùng nhiều cán bộ cao cấp của Đảng về làm việc
ở nhà tôi mà không xảy ra sự cố nào.
Nhớ lại những ngày lịch sử, cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ cho biết: Cuối tháng
8-1945, đồng chí Trường Chinh đón Bác Hồ về 48 Hàng Ngang. Tự tay bà
quán xuyến lo chu toàn các bữa ăn cho Bác và cán bộ Việt Minh để bảo đảm
giữ bí mật, an toàn. Toàn bộ tầng hai của căn nhà được bố trí làm nơi ở
và làm việc của Bác Hồ cùng nhiều cán bộ cao cấp của Đảng... Một mặt,
bà vẫn lo toan buôn bán như ngày thường, mặt khác tích cực chuẩn bị y
phục cho lễ ra mắt của Chính phủ lâm thời trong ngày Lễ Độc lập 2-9. Các
đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp đã mặc y phục của ông Trịnh Văn
Bô trong ngày Lễ Độc lập. Y phục của Chủ tịch Hồ Chí Minh là do hiệu
buôn Phúc Lợi cung cấp vải. "Hôm Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân đồng
bào và đọc Tuyên ngôn độc lập trên Quảng trường Ba Đình, tôi được bố
trí đứng sát lễ đài. Nước mắt tôi lặng lẽ chảy trên má vì khi nhìn lên
kỳ đài, tôi không ngờ ông cụ ở gác hai nhà mình lại là Chủ tịch Hồ Chí
Minh đang dõng dạc đọc Tuyên ngôn độc lập" - bà Hồ xúc động kể lại.
Sau ngày Quốc khánh, ban ngày Bác Hồ làm việc ở Phủ Chủ tịch, tối vẫn về
ở 48 Hàng Ngang, vẫn gần gũi, thân tình như "ông cụ ở quê lên chơi".
Theo lời kể của bà Hoàng Thị Minh Hồ và con trai của ông Trịnh Văn Bô,
thời gian này, Bác đã nhờ ông bà chuẩn bị tiệc chiêu đãi tướng quân
Tưởng khi họ rút 20 vạn quân khỏi nước ta. Gia đình đã bán phá giá một
lượng lớn tơ lụa để phục vụ sự kiện này. Từ tháng 3-1945 đến tháng
5-1946, gần như toàn bộ chi tiêu, ăn mặc, tiếp khách của Nhà nước đều do
gia đình ông bà Trịnh Văn Bô cung cấp.
68 năm đã trôi qua sau Tết Độc lập đầu tiên, cụ ông Trịnh Văn Bô qua đời
đã lâu. Cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ đã tròn 100 tuổi, vẫn mạnh khỏe, minh
mẫn, sống giản dị bên con cháu. Trong không khí hướng về ngày Tết Độc
lập, Bộ Tài chính đang gấp rút hoàn thành những khâu cuối cùng để giới
thiệu tới bạn đọc cuốn sách "Doanh nhân Trịnh Văn Bô và những cống hiến
cho nền tài chính cách mạng Việt Nam".