Cuốn sách là tập hợp những bài viết, hồi ký, câu chuyện và những kỷ niệm của những người lính Trung đoàn Thủ Đô năm xưa từ những năm tháng khởi đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp mà mở đầu là trận chiến đấu 60 ngày đêm khói lửa trong vòng vây quân địch, góp phần giam chân địch tại Thủ đô để Trung ương, Chính phủ, toàn quân và toàn dân ta chuẩn bị cho cuộc kháng chiến “toàn dân, toàn diện và lâu dài”. Đó còn là ký ức của những năm tháng chiến đấu gian khổ kể từ khi rút quân khỏi nội thành lên vùng kháng chiến để cùng quân dân cả nước tiến hành cuộc kháng chiến lâu dài chống thực dân Pháp xâm lược, làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Và đó còn là những niềm vui, hạnh phúc trong ngày chiến thắng, trở về giải phóng và tiếp quản Thủ đô 10/10/1954 sau gần tám năm rời xa Thủ đô yêu dấu. Tinh thần “quyết tử” của những chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô tiếp tục toả sáng trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước và cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Cho đến hôm nay truyền thống vẻ vang đó vẫn đang được các thế hệ chiến sĩ Trung đoàn Thủ Đô phát huy trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thân yêu.
Như một sự tri ân đối với người anh cả, người đỡ đầu cho Trung đoàn Thủ Đô ra đời - Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, là những bút tích, hình ảnh, bài viết của Đại tướng và những tình cảm của cán bộ chiến sĩ Trung đoàn Thủ Đô với Đại tướng. Qua đây bạn đọc sẽ càng cảm nhận được sâu sắc hơn về một vị tướng tài ba, đức độ của Quân đội nhân dân Việt Nam, một người con ưu tú của dân tộc Việt Nam.
Qua những câu chuyện chân thật, những lời kể mộc mạc, và những dòng văn giản dị, bạn đọc sẽ hình dung được phần nào đó những năm tháng chiến đấu vô cùng ác liệt của quân dân cả nước nói chung, của Trung đoàn Thủ Đô nói riêng, với những trận đánh, những chiến công vang dội, cùng những tấm gương chiến đấu dũng cảm quên mình. Đó chính là những dòng hồi ức đẹp về những năm tháng đấu tranh gian khổ nhưng rất hào hùng và khôngkém phần hào hoa của những chàng trai đất Hà thành “quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, với những bài thơ, những câu hát thể hiện khí thế, tinh thần lạc quan của những người lính trong chiến hào và trên trận địa. Nhưng đó cũng là những dòng hồi ức chứa đựng những đau thương, mất mát khi nhớ về những đồng đội đã hy sinh anh dũng vì độc lập tự do, vì sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Để rồi hôm nay, những người lính của Trung đoàn Thủ Đô năm xưa khi tề tựu bên nhau không khỏi bồi hồi xúc động nhớ về những đồng đội, đồng chí đã từng “súng bên súng đầu gác bên đầu/Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ”.
Gần hai phần ba thế kỷ đã trôi qua, những người lính cảm tử trong Trung đoàn Thủ Đô tiến về giải phóng Hà Nội năm xưa người còn, người mất, nhưng truyền thống “Quyết tử quyết sinh” vẫn luôn là "điểm tựa" để cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn Thủ Đô hôm nay không ngừng phấn đấu, vươn lên, góp phần tô thắm thêm những trang vàng lịch sử truyền thống của đơn vị, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hùng mạnh, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Và quả thực đúng như lời của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nhận định: “Trung đoàn Thủ Đô đã tượng trưng cho bộ đội của một dân tộc nhược tiểu quyết tâm không muốn làm nô lệ và đã ngang nhiên chống lại quân đội một nước lớn hùng mạnh của đế quốc chủ nghĩa. Trung đoàn Thủ Đô đã nối chí truyền thống oanh liệt của các vị anh hùng thuở trước”. Truyền thống quyết chiến quyết thắng cũng như tinh thần “quyết tử” của Trung đoàn Thủ Đô sống mãi với thủ đô Hà Nội anh hùng và trường tồn cùng thời gian. Đó cũng là biểu tượng cao đẹp về tinh thần anh dũng chiến đấu bảo vệ Thủ đô, bảo vệ Tổ quốc của những người lính năm xưa, để thế hệ trẻ hôm nay và mai sau noi theo.
Qua ba phần của cuốn sách cuốn sách (Phần 1: Trung đoàn Thủ Đô trog sự nghiệp kháng chiến chống Pháp 91946-1954); Phần 2: Trung đoàn Thủ Đô trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Phần 3: Đại tướng - Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp với Trung đoàn Thủ Đô) bạn đọc sẽ hiểu hơn về Trung đoàn Thủ Đô - một trong những trung đoàn chủ lực đầu tiên của quân đội ta suốt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược, đã lập nhiều chiến công viết nên truyền thống vẻ vang “quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, góp phần cùng quân dân cả nước giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thân yêu.
Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc cuốn sách Trung đoàn Thủ Đô – ngày về vinh quang.
Nhà xuất bản Hà Nội