Tóm tắt nội dung:

- Năm 1994 GS. Huệ Chi đã cho xuất bản chuyên luận Gương mặt văn học, lần đầu tiên đưa ra một tiêu chí thật sự cởi mở và thuyết phục về khái niệm văn học Thăng Long.

- Lần này, nhóm tác giả sẽ làm mới các bài viết trước bằng phương pháp tiếp cận mới mẻ với nhiều nguồn tư liệu mới bổ sung.

- Dung lượng bộ sách được mở rộng.

- Về nội dung: làm rõ tính đặc trưng của văn học Thăng Long, với tính chất chính thống, quan phương, tiềm năng dân chủ; chất trí tuệ, trữ tình, sang trọng; sức sống dài lâu, lan toả từ đời này sang đời khác… được thể hiện qua từng chân dung văn học tiêu biểu.

Bình luận

* PGS.TS. Vũ Tuấn Anh (Bình luận đề cương)

1. Nhận xét về đề tài

- Công trình nhằm mục đích tìm hiểu, giới thiệu những khuôn mặt văn học Thăng Long tiêu biểu trong gần 1000 năm lịch sử. Đây cũng là một công trình nhằm nhìn lại, đánh giá một cách hệ thống tinh hoa và cốt cách Thăng Long thể hiện qua văn chương 10 thế kỷ, góp phần nhận diện văn hóa Thăng Long.

- Công trình sẽ đáp ứng yêu cầu bồi dưỡng, nhân cách và bản lĩnh cho các thế hệ con người Thủ đô và con người Việt Nam nói chung thời kỳ hiện đại.

- Công trình này cũng là một đóng góp thiết thực vào chương trình xây dựng Tủ  sách Thăng Long ngàn năm văn hiến và việc kỷ niệm 1000 năm Thăng Long vào năm 2010.

Nhằm tới những mục tiêu trên, công trình là một đề tài có ý nghĩa về nhiều phương diện và sẽ là một cuốn sách có vị trí không thể thiếu trong Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến đang được xây dựng.

2. Về phương pháp tiếp cận khoa học

- Công trình này đã có một “tiền thân”, có ý nghĩa như một điểm tự khoa học và tư liệu để có thể tiếp tục nâng cao - đó là cuốn Gương mặt văn học Thăng Long  cũng do GS. Nguyễn Huệ Chi chủ biên, được xuất bản năm 1994 giới thiệu hơn 30 chân dung văn học Thăng Long và đã có tiếng vang trong dư luận.

Công trình đang được biên soạn - như đề cương trình bày - sẽ là một cuộc hoán cốt đột thai các bài viết trước, sử dụng những phương pháp tiếp cận mới mẻ và bổ sung nhiều nguồn tư liệu mới. Tầm vóc cuốn sách cũng được nâng cao, mở rộng với 10 tác giả được viết mới. Với mục tiêu khoa học như trên, công trình hứa hẹn sẽ có một chất lượng tốt xứng đáng với sự mong đợi của người đọc và đáp ứng được những yêu cầu đặt ra cho một công trình kỷ niệm nghìn năm Thăng Long.

- Cách tiếp cận của công trình là phù hợp với yêu cầu đặt ra, thể hiện ở các khâu:

+ Khảo sát tư liệu về tác gia.

+ Khảo sát tư liệu văn bản, chọn lựa những tác phẩm tiêu biểu nhất.

+ Bài Dẫn luận 40 trang khái quát toàn bộ tiến trình văn học Thăng Long, nêu những đặc trưng nội dung và hình thức của mảng văn học này.

- Phương pháp nghiên cứu là thích hợp và hiệu quả: phương pháp thống kê tổng hợp, thi pháp học và phương pháp lịch sử.

3. Về cấu trúc và nội dung cuốn sách  

3. 1 Cách tổ chức 3 chương của cuốn sách là khoa học và hợp lý với các nội dung: Những gương mặt tiêu biểu qua các thời kỳ dựng nước và đuổi giặc; Tài hoa, cốt cách Thăng Long; Bức tranh Thăng Long qua con mắt xưa.

Với 3 chương này, cuốn sách đã bao quát được những nội dung và vấn đề cơ bản nhất, vừa chú ý được tính lịch sử và tiến trình, vừa có được những điểm nhấn có tính đặc thù của văn học Thăng Long.

3.2 Các bài viết trong các chương được sắp xếp hệ thống, làm nổi bật chủ đề chung. Sự lựa chọn tác gia, tác phẩm, vấn đề tỏ ra khoa học và tinh tế: mỗi tác giả và tác phẩm thường được gắn liền với một sự kiện, một giá trị tiêu biểu mang tính lịch sử và văn chương.

4. Cách tổ chức biên soạn

Các cá nhân đứng tên và phụ trách bài viết là những cán bộ khoa học lâu năm và có uy tín. Quá trình nghiên cứu chuyên sâu của họ về văn học trung đại nói chung và chuyên sâu về các tác giả là một đảm bảo đáng tin cậy nhất cho chất lượng bài viết.

5. Góp ý thêm

Có nên thêm bài giới thiệu Đặng Huy Trứ? Theo tiêu chí lựa chọn công trình về lựa chọn tác gia - sinh ra ở Thăng Long, sinh sống và sáng tác tại Thăng Long, có tác phẩm về Thăng Long thì Đặng Huy Trứ thỏa mãn được các yếu tố này:

Ông là nhà canh tân tích cực và táo bạo: được triều đình Huế giao việc lập nhà buôn tại Hà Nội để mở rộng thương mại, ông là người đã du nhập nghề ảnh và mở hiệu ảnh đầu tiên tại Hà Nội - ngày nay được lấy làm ngày khai sinh ngành nhiếp ảnh nước ta.

Ông đã lập ra dòng họ Đặng - vốn gốc ở Huế - tại Gia Lâm - Hà Nội

Ông đã có những sáng tác về Thăng Long.

6. Kết luận.

Đây là một công trình tốt. Toàn bộ nội dung cũng như cách tổ chức biên soạn đã được trình bày đầy đủ và sáng rõ trong Đề cương.

Tôi hoàn toàn ủng hộ việc biên soạn công trình.  

 

Nhà xuất bản Hà Nội